کشف بزرگ ابزار‌های ۴۰۰ هزار ساله، شناخت ما از انسان‌های نخستین را به چالش می‌کشد

دانشمندان موفق به کشف ۹۸ ابزار استخوانی متعلق به ۴۰۰ هزار سال پیش (دوره پارینه‌سنگی زیرین) در یک محوطه باستانی به نام کسل دی گویدو در نزدیکی شهر رم امروزی شده‌اند. در گذشته دور در این مکان یک گودال آب وجود داشته که آبشخور گونه منقرض‌شده فیل راست‌عاج بوده و بقایای تعداد زیادی از این جانوران در این محوطه پیدا شده است.

مجموعه ابزاری که به‌تازگی شناسایی شده‌ است، نشان می‌دهد که انسان‌تباران باستانی در کسل دی گویدو از استخوان‌های باقی‌مانده از این موجودات چشم‌پوشی نکرده‌اند و با استفاده فنونی که پیش از این تصور می‌کردیم قدمتی بسیار کم‌تر داشته باشند، یک خط تولید بدوی راه‌اندازی کرده‌اند.

بقایای فیل‌ها در محوطه باستانی کسل دی گویدو

پائولا ویلا، باستان‌شناس دانشگاه کلورادو بولدر، دراین‌باره می‌گوید:

ما محوطه‌های دیگری با قدمت مشابه که حاوی ابزارهای استخوانی بوده‌اند می‌شناختیم؛ ولی این تنوع از ابزارها که شکل خود را به‌خوبی حفظ کرده باشند تاکنون مشاهده نشده بود.

در کسل دی گویدو، انسان‌ها استخوان‌های بلند فیل‌ها را به شکلی قاعده‌مند می‌شکستند و به ابعاد تعریف‌شده می‌رساندند تا از این قطعات، ابزار استخوانی بسازند. این توانایی تا مدت‌ها بعد از این تاریخ رایج نشده بود.

بر اساس شواهد یافت‌شده از دیگر محوطه‌های باستانی، انسان‌های اولیه معمولا تکه استخوان‌هایی که پیدا می‌کردند به همان شکل اولیه و بدون انجام پردازش خاصی مورد استفاده قرار می‌دادند؛ اما داستان در کسل دی گویدو متفاوت بوده است.

آن‌ها از روشی به نام «تورق ضربه‌ای» استفاده می‌کردند که شامل خرد کردن بخش‌هایی از استخوان به کمک یک ابزار دیگر برای ساخت ابزاری خاص بود. ابزارهای سنگی به شیوه مشابهی ساخته می‌شدند و در آن دوره بسیار رایج بودند. همین موضوع کشف ۹۸ ابزار استخوانی را غیر منتظره کرده است.

پژوهشگران می‌گویند این به معنی باهوش‌تر بودن آن‌ها از انسان‌های هم‌عصرشان نیست. توضیح ساده این مورد ممکن است دسترسی آن‌ها به تعداد زیادی استخوان فیل یا عدم دسترسی به سنگ‌های مناسب برای ساخت ابزار سنگی باشد.

ابزار‌هایی که آن‌ها ساخته‌اند شامل وسایل برش گوشت و گُوِه‌هایی به‌عنوان تکیه‌گاه برای شکستن استخوان‌های بزرگ‌تر مانند استخوان ران فیل بوده است.

ویلا این روش را این‌طور شرح می‌دهد: «ابتدا یک شکاف برای ثابت‌ کردن قطعات بزرگی که یک لبه بُرنده دارند (گوه) ایجاد می‌کنید، سپس روی آن ضربه می‌زنید و بالاخره استخوان خواهد شکست.»

یکی از جذاب‌ترین ابزارهای این مجموعه، یک ابزار سنگ‌زنی است. این ابزار یک استخوان بلند با یک سر صیقلی است که برای فراوری چرم استفاده می‌شده. این نوع ابزار تا ۳۰۰ هزار سال پیش رایج نشده بود.

ابزار ساخته انسان‌های نخستین برای سنگ‌زنی چرم از جنس استخوان فیل

با احتساب تنوع ابزارهای یافت‌شده و فنونی که برای ساخت آن‌ها به کار رفته، باستان‌شناسان ممکن است زمان‌بندی مبدأ توسعه این ابزارها و فنون لازم برای ساختشان را تغییر بدهند.

آنچه تاکنون یافت شده، وقوع یک جهش در فنون ساخت ابزار استخوانی در یک جامعه ایزوله است. بر اساس شواهد موجود، پژوهشگران فکر می‌کنند نئاندرتال‌ها در این محوطه ساکن شده‌اند و شروع به ساخت ابزار‌هایی کرده‌اند که امروز ما شناسایی کرده‌ایم.

به گفته دکتر ویلا: «حدود ۴۰۰ هزار سال پیش، آثار استفاده روزمره از آتش نمایان می‌شوند و این هم‌زمان با آغاز عصر نئاندرتال‌ها است.»

این پژوهش در مجله PLOS ONE منتشر شده است.